Alkol Bağımlılığı ve Ortaya Çıkardığı Sorunlar

Alkol bağımlılığı, etken madde olan etanolün, beyindeki GABA (gama-aminobütirik asit) ve glutamat gibi nörotransmitter sistemleriyle etkileşime girerek çeşitli etkiler göstermesine yönelik bağımlılıktır. Bu etkiler arasında yatıştırıcı, motor bozucu ve kaygı azaltıcı etkiler de bulunur. Alkol kullanım bozukluğu genellikle opioid bağımlılığına benzer bir şekilde, aşırı içme ve ardından yoksunluk dönemleriyle karakterizedir.

Alkol bağımlılığı, olumsuz duygusal durumlar, olumlu duygusal durumlar ve içmeyle ilişkili uyaranlara olan yoğun arzuyla karakterizedir. Şiddetli duygusal ve fiziksel yoksunluk sendromuyla birlikte, alkol kullanımı sırasında veya sonrasında önemli davranışsal ve psikolojik değişiklikler ortaya çıkar. Bazı kişiler aşırı içme kalıplarına girer ve uzun süreli yoksunluk dönemleri yaşar. Bu kullanım kalıpları, olumsuz sonuçlardan kaçınmak için sürekli olarak alkol alınması gereken bir opioid benzeri bir desene dönüşebilir.

Alkol alımının zihinsel ve davranışsal etkileri, kan alkol konsantrasyonuna (BAC) bağlı olarak değişiklik gösterir. Bazı yaygın etkiler şunları içerir:

• BAC (mg/dl) < 80: Öfori, rahatlama, konuşkanlık, sakar hareketler, uyanıklık azalması.
• BAC (mg/dl) 80-100: Gürültücü davranışlar, huysuzluk, zayıf muhakeme, sürüş yeteneğinde bozulma.
• BAC (mg/dl) 100-200: EEG değişiklikleri, bulanık görme, dengesiz yürüyüş, koordinasyon bozukluğu, geveleyerek konuşma, agresif davranışlar.
• BAC (mg/dl) 200-300: Bellek kaybı, bilinç kaybı.
• BAC (mg/dl) 300-350: Koma.
• BAC (mg/dl) 355-600: Ölüm riski.

Alkole bağlı akut fiziksel etkiler arasında gastrointestinal etkiler (iştah açılması, gastrit, kusma), kardiyovasküler etkiler (kalp atımlarında değişiklikler, kan basıncında değişim, vazodilatasyon), solunum etkileri (uyarıcı etkilerden depresyona geçiş, kusma), kas-iskelet sistemi etkileri (alkolik miyopati, kas ağrısı, kas zayıflığı) ve böbrek etkileri (rabdomiyoliz, böbrek yetmezliği) yer alır.

Alkolün etkileri, alınan miktar ve kişinin fizyolojik özellikleri gibi çeşitli faktörlere bağlı olarak değişebilir. Bu nedenle, alkol tüketimi sırasında ve sonrasında dikkatli olmak önemlidir.

Alkol Hakkında

Alkolün aktif bileşeni etanoldür ve alkol içeren ürünlerdeki konsantrasyonu değişebilir. Etanol öncelikle karaciğerde oksidasyon yoluyla metabolize edilir. İlk olarak, alkol dehidrojenaz (ADH) enzimi tarafından asetaldehide dönüştürülür, ardından asetaldehit dehidrojenaz (ALDH) enzimi tarafından asetata dönüştürülür. Asetat daha sonra hızla karbondioksit ve suya dönüştürülür.

Kan alkol konsantrasyonu (BAC), alkol tüketiminden sonra aç karnına 30-60 dakika içinde zirveye ulaşır. Gazlı içecekler alkolün emilimini artırırken, yiyeceklerin alınması emilimi azaltır.

Kadınlar, erkeklere kıyasla vücutlarında daha az su içeriği bulunduğu için aynı miktarda alkol tüketiminde elde edilen en yüksek BAC değeri kadınlarda yaklaşık %20 daha yüksek olabilir. Aynı sebepten dolayı, obez kişiler de nispeten daha yüksek bir BAC değeri elde edebilirler.

Ortalama bir kişi için standart bir içecek (30 ml alkol içeren içecekler) BAC’nin yaklaşık olarak 20 mg/dl artmasına neden olur. Ancak bu değer, cinsiyet, kilo ve diğer faktörlere bağlı olarak değişebilir.

Alkol, genellikle saatte yaklaşık olarak 1 standart içki oranında metabolize edilir. Bu nedenle, bir kişi içtiği içki sayısı kadar saat boyunca kanında alkol tespit edilebilir.

Bazı Asyalı bireyler doğal olarak yavaş metabolize edilen bir ALDH varyantına sahip olabilir. Bu durumda, her alkol alımında vazodilatasyon (damar genişlemesi), kızarma ve “caydırıcı reaksiyon” olarak adlandırılan belirtiler görülür ve asetaldehitin vücutta birikmesine neden olur.

Alkole Bağlı Demans

Alkole Bağlı Demans, aşırı ve dengesiz alkol kullanımının beyinde ciddi bozulmalara yol açtığı bir durumdur. Alkol, beyin üzerinde zehir etkisi yapar ve uzun süreli yoğun alkol tüketimi, beyin işlevlerinin bozulmasına ve hastalıklara karşı savunmasız hale gelmesine neden olur.

Alkole Bağlı Demans’ın belirtileri şunlar olabilir:

1. Denge sorunları: Yürüme ve denge kontrolünde güçlükler yaşama.
2. Hafıza sorunları: Bellek kaybı, geçmiş olayları hatırlamada zorluk.
3. Öğrenme zorlukları: Yeni bilgileri öğrenme ve hatırlama güçlüğü.
4. Sosyal problemler: İlişkilerde sorunlar, sosyal etkileşimde güçlükler.
5. Motivasyon kaybı: İlgi ve motivasyonda azalma, günlük aktivitelere karşı isteksizlik.
6. Halüsinasyonlar: Gerçek dışı duyusal deneyimler yaşama.
7. Konfabulasyon: Gerçeğe uymayan hikayeler uydurma.
8. Dil sorunları: Konuşma ve iletişimde güçlükler.
9. Huysuzluk: Kolayca sinirlenme, tahammülsüzlük.
10. Kişilik değişiklikleri: Davranış ve kişilik özelliklerinde belirgin değişiklikler.

Alkole Bağlı Demans, alkol kullanımının uzun süreli ve zararlı etkileriyle ilişkilidir. Bu nedenle, alkol tüketiminde ölçülü olmak ve sağlıklı bir yaşam tarzını sürdürmek önemlidir.

Alkol ve Kişilik Bozuklukları

Kişilik bozukluğu, alkol bağımlılığıyla ilişkili olarak kişilik bozukluklarına neden olabilir. Alkol bağımlılarının %22 ila %81’inde kişilik bozukluğu görülebilir. En yaygın kişilik bozukluğu türü, “Antisosyal Kişilik” olarak bilinir. Alkol bağımlılarının %79’unda Antisosyal Kişilik özellikleri gözlemlenir, ancak antisosyal kişilik bozukluğu oranı yaklaşık %30’dur. Antisosyal kişiliklere sahip olan bireyler, toplumsal kurallara aykırı davranışlar sergileyen ve suç işleme eğilimi yüksek olan kişiliklerdir. Kendi eylemlerinin sonuçlarına içgörüleri olmadığı için cezalandırılmış gibi algılarlar. Başkalarına zarar verdiklerinde suçluluk duymazlar ve kendilerini haklı çıkarırlar. Sorumluluk duyguları neredeyse hiç yoktur.

Bunun yanı sıra, alkol bağımlılarının %4 ila %66’sında “Sınır Kişilik Özellikleri” gözlenir. Sınır kişilik özelliklerine sahip bireyler, cinsel ve toplumsal kimliklerinde derin bir güvensizlik ve dengesizlik sergileyen, sağlam bir kimlik geliştiremeyen kişiliklerdir. Sıkça boşluk ve anlamsızlık hissi yaşarlar. Birçoğu aşırı narsistik eğilimlere sahiptir. Reddedilme ve terk edilme korkularına karşı aşırı hassastırlar. Kendilerine zarar verme ve intihar eğilimleri yüksektir.

Alkol bağımlılığıyla ilişkili kişilik bozuklukları, bireylerin yaşamında ciddi sorunlara ve zorluklara yol açabilir. Bu nedenle, alkol bağımlılığı tedavisi sırasında kişilik bozukluklarına da özel bir dikkat göstermek önemlidir.

Alkol ve Psikolojik Rahatsızlıklar

Alkol bağımlılığı, çeşitli psikolojik rahatsızlıkları tetikleyebilir. Alkolizmin yol açabileceği psikiyatrik rahatsızlıklar ve belirtileri:

1. Yoksunluk Sendromu (Deliriyum Tremens): Alkol bırakma sürecinde, kişi aşırı korku, tansiyon düşmesi, kalp ritminde bozulma, çarpıntı, nefes darlığı gibi semptomlar yaşayabilir. Bu dönemde hallüsinasyonlar görme, şüphelenme gibi belirtiler de ortaya çıkabilir. Eğer müdahale edilmezse, bu durum “delirium tremens” olarak adlandırılır ve kalıcı bir bunama olan “alkolik bunama”ya yol açabilir. Bu nedenle, alkolü bırakmaya karar veren kişilerin mutlaka doktor nezaretinde ve hastanede tedavi edilmesi önemlidir.
2. Depresyon: Alkole bağlı olarak gelişen bir diğer psikiyatrik rahatsızlık depresyondur. Alkol, beyinde mutlulukla ilişkili alanları etkileyerek depresyona neden olabilir.
3. Uyku Sorunları: Uyku, vücudumuz için önemlidir çünkü uyku sırasında beyin %80 kapasiteyle çalışırken, gündüz ise beden çalışırken beyin dinlenir. Gece uyku sırasında melatonin hormonu salgılanır, mutluluk kimyasalları üretilir ve günlük stresin etkileri tamir edilir. Ancak alkol alındığında kişi uyuyamaz ve uyuşuk bir hale gelir. Yani alkol aldığınızda beyniniz devre dışı kalır ve ertesi gün uyku almadan kalkmış olursunuz. Alkol tüketenlerde sık görülen ertesi gün yorgunluğunun büyük nedeni budur. Alkolün uyuşukluk yaratması nedeniyle mutluluk kimyasalları üretilemez ve uzun süreli alkol kullanımı depresyona yol açabilir. Bu nedenle, uyuşukluk ile uyku arasındaki farkı bilmek önemlidir. Uyku, beyin için tam kapasiteyle çalışan aktif bir süreçtir. Alkol almak ise bu süreci pasif hale getirir. Alkol bağımlıları sabahları da sorunlar yaşayabilir, yorgun, mutsuz, suratsız ve sinirli bir şekilde uyanabilirler. Bu durumun nedeni, kaliteli bir uyku uyuyamamış olmalarıdır.
4. Panik Bozukluğu: Alkole bağlı olarak ortaya çıkan yaygın psikiyatrik rahatsızlıklardan biri panik bozukluğudur. Alkol, kişinin kaygı eşiğini düşürür ve daha kolay kaygı yaşamasına neden olur. Buna “rebound anksiyete” denir, yani alınan alkolün kaygıyı daha da artırması durumudur.
5. Alkol Paranoyası: Alkol bağımlısı olan kişiler arasında, eşlerine karşı aşırı kıskançlık ve şüphelenme gibi davranışlar görülebilir. Bu, alkolün beyindeki dopamin dengesini bozmasından kaynaklanır. Dopamin artışı, paranoya gibi etkileri tetikleyebilir. Madde kullanımı sonucunda dopamin depoları boşaldığı için paranoya ortaya çıkabilir. Alkol bağımlılarında sıklıkla kıskançlık görülür ve ayrıca alkol ve madde kullanımının kalıcı şizofreniye bile neden olabileceği belirtilmektedir.
6. Cinsel Fonksiyon Bozuklukları: Alkol kullanan insanlarda cinsel fonksiyon bozuklukları ortaya çıkabilir. Testosteron hormonu baskılanır, ereksiyon sorunları ve orgazm bozuklukları sık görülür. Hem hormonal hem de işlevsel bozukluklar meydana gelebilir. Prolaktin seviyesinin yükselmesi, orgazm olamama sorununa yol açabilir.

Alkolizm, psikiyatrik rahatsızlıkların ortaya çıkmasına ve bireylerin yaşamında önemli zorluklara neden olabilir. Bu nedenle, alkol bağımlılığı tedavisi sırasında psikiyatrik değerlendirme ve destek önemlidir.