Kleptomani, normal hırsızlık vakalarından farklı bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kişilerin çalma dürtülerini kontrol etmekte zorlandığı bir durumdur. İşte kleptomaniyi açıklayan düzenlenmiş bir metin:
Kleptomani, bireylerin ihtiyaçları olmayan nesneleri çalma dürtüsüne kapıldıkları ve bu dürtüyü bastırmakta zorlandıkları bir dürtü kontrol bozukluğudur. Bu terim, Yunanca kökenli “hırsız” anlamına gelen “Kleptes” kelimesinden gelmektedir. Kleptomani, kişilerin çalma dürtüleri nedeniyle istemsiz bir şekilde hırsızlık yapmalarına yol açan güçlü bir içsel iticidir. Bu dürtü o kadar baskındır ki, kişiler bu dürtüyü engellemek için çaba sarfetmelerine rağmen durduramazlar.
Kleptomani her iki cinsiyette de görülebilir. Kişiler, mağazalarda veya marketlerde ürünleri çalma eğilimindedir. Ayrıca, kleptomaniye sahip kişiler, çevrelerindeki insanların ve hatta aile üyelerinin eşyalarını çalma eğiliminde olabilirler. Genellikle hırsızlık yaptıkları anlarda pişmanlık duyarlar, çünkü bu davranışlarının kontrol dışı olduğunun farkındadırlar.
Örneğin, bir kleptomaninin sürekli olarak bir mağazada çalma dürtüsüyle karşı karşıya kaldığını düşünelim. Kişi, istemeden de olsa bir ürünü çalmak için dükkanda dolaşırken, çalma dürtüsüyle mücadele eder, ancak sonunda dayanamaz ve bir eşyayı çalar. Bu eylemden sonra pişmanlık ve suçluluk duyar, çünkü bilinçli olarak başkasının mülkünü çalmak istememektedir. Kleptomani, bu tür dürtü ve davranışların tekrarlanmasıyla karakterize edilen bir psikolojik sorundur.
İçindekiler
Kleptomani Belirtileri
Gerekli olmayan, ihtiyaç duyulmayan nesneleri çalmak için karşı konulamayan dürtüler duyma: Kleptomaninin en belirgin özelliği, bireyin gereksinimi olmadığı halde çalma dürtüsüyle karşılaşmasıdır. Kişi, bu dürtüyü hissettiğinde çalma eylemini gerçekleştirmek için kendini engellemekte zorluk çeker.
Örnek: Bir kleptomaninin bir kıyafet mağazasına girdiğini düşünelim. Çalma dürtüsüyle karşı karşıya kalan kişi, ihtiyacı olmadığı halde bir giysiye büyük bir dürtüyle sahip olma isteği duyabilir.
Çalma dürtülerini kontrol etmede güçlük çekme ve nihayetinde kontrol edememe: Kleptomaniye sahip bireyler, çalma dürtülerini bastırmakta zorlanır ve sonunda kontrol edemezler. Bu dürtüler, iradesine karşı gelerek kişiyi çalma eylemine sürükler.
Örnek: Bir kleptomani hastası, bir mağazada istemeden de olsa bir kozmetik ürününü çalmak için çabalar, ancak sonunda dürtüye direnemez ve ürünü çalar.
Çalma dürtüsü hissedildiğinde gerilme, endişelenme: Kleptomani yaşayan kişiler, çalma dürtülerini hissettiklerinde gerilim ve endişe yaşarlar. Bu dürtüyle başa çıkmak için büyük bir içsel gerginlik yaşarlar.
Örnek: Bir kleptomaninin bir kitapçıda gezinirken bir kitabı çalmak için dürtü hissettiğinde, gerilim ve endişe hissi artar ve çalma eylemiyle ilgili içsel bir savaş yaşar.
Çalma eylemini gerçekleştirirken zevk alma, tatmin olma ve çalma dürtüsünün kaybolduğu için rahatlama: Kleptomani hastaları, çalma eylemini gerçekleştirdiklerinde genellikle zevk ve tatmin hissederler. Bu eylemle birlikte çalma dürtüsü kaybolur ve bir süreliğine rahatlama sağlanır.
Örnek: Bir kleptomaninin bir mücevher mağazasından bir küpe çalması durumunda, çalma eylemini gerçekleştirdikten sonra tatmin olur ve çalma dürtüsü geçici olarak azalır.
Çalma eyleminin ardından pişman olmak, suçluluk duymak, utanmak, kendine karşı öfkeli olmak: Kleptomani sonrasında bireyler genellikle pişmanlık, suçluluk duygusu, utanç ve kendilerine karşı öfke gibi olumsuz duygular yaşarlar. Bilinçli olarak başkalarının mülkünü çalmak istemedikleri için bu duyguları deneyimlerler.
Örnek: Bir kleptomaninin çaldığı bir eşyayı fark ettikten sonra pişmanlık ve suçluluk duygusu yaşaması ve kendi davranışına karşı öfke duyması.
Çalma eyleminden dolayı yakalanma korkusu yaşamak: Kleptomani hastaları, çalma eyleminin ortaya çıkabileceği riski nedeniyle yakalanma korkusu yaşarlar. Bu korku, suç işledikleri için hukuki sonuçlarla karşılaşma endişesinden kaynaklanır.
Örnek: Bir kleptomaninin bir mağazadan bir ürün çaldıktan sonra güvenlik kameralarını fark etmesi ve yakalanma korkusu yaşaması.
Çalma eylemi sonrasındaki tüm kötü hislere rağmen yeniden çalma dürtüsü hissetmek ve hırsızlık yapmak: Kleptomani hastaları, çalma eyleminin yol açtığı tüm olumsuz hislere rağmen tekrar çalma dürtüsü hissedebilir ve hırsızlık yapabilirler. Bu, dürtü kontrolünün zorluğunu ve hastalığın tekrar eden doğasını gösterir.
Örnek: Bir kleptomaninin çaldığı bir eşya nedeniyle pişmanlık duymasına rağmen, bir sonraki çalma dürtüsüyle tekrar bir mağazaya gidip çalma eylemini tekrarlaması.
Kleptomaninin Nedenleri
Kleptomaninin nedenleri tam olarak anlaşılamamış olsa da, bu rahatsızlığın ortaya çıkışında etkili olduğu düşünülen birçok faktör bulunmaktadır. İşte kleptomani nedenleri hakkında daha ayrıntılı ve yeniden yazılmış bir açıklama:
Kleptomani, beyindeki karmaşık etkileşimlerin sonucunda ortaya çıkan bir dürtü kontrol bozukluğudur. Kleptomaniye yol açan nedenlerin başında, beyinde bulunan serotonin adı verilen bir nörotransmitterin dengesizliği gelmektedir. Serotonin, kişinin ruh halini dengeleyen, mutlu ve canlı hissetmesini sağlayan bir kimyasaldır. Serotonin eksikliği, bireylerin daha depresif ve mutsuz hissetmelerine neden olabilir. Kleptomani gibi dürtü kontrol bozukluğu olan kişilerde, serotonin seviyesinin normalden daha düşük olduğu gözlemlenmiştir.
Kleptomani aynı zamanda beyindeki opioid sisteminin bozuk olmasından kaynaklanabilir. Opioid sistemi, dürtüleri düzenlemek ve kontrol etmekle görevlidir. Opioid sistemindeki bozulmalar, kişilerin dürtülere karşı direncini zayıflatır ve kleptomani gibi rahatsızlıkların ortaya çıkmasına yol açar.
Çalma anında yaşanan heyecan sonucunda salınan bir nörotransmitter olan dopamin, kleptomani nedenlerinden biridir. Dopamin, beyinde tatmin ve haz duygularını tetikleyen bir kimyasaldır. Çalma eylemi sırasında dopamin salınımı gerçekleşir ve bireylerde tatmin hissi oluşur. Dopamin salınımı, bağımlılık yapabilen bir etkiye sahiptir ve kişilerin çalma eylemini sürekli olarak tekrarlamak istemesine neden olabilir.
Kleptomani’nin nedenlerini tam olarak anlamak için daha fazla araştırma ve çalışma gerekmektedir. Ancak, serotonin dengesizliği, opioid sistemindeki bozulmalar ve dopamin salınımı gibi faktörlerin kleptomani gelişiminde etkili olduğu düşünülmektedir.
