Teknoloji bağımlılığı, içinde bulunduğumuz yüzyılın en büyük sorunlarından birisi olarak karşımıza çıkmıştır. Teknolojinin hızla gelişmesi ile birlikte, bilgisayar, telefon ve diğer teknolojik araç gereçler hızla hayatımızın merkezine oturmuştur. Nitekim teknoloji bağımlılığı, her yaştan insanı etkileyebilecek tehlikeli bir durumdur. Teknoloji bağımlısı olan kişiler, gündelik yaşamının büyük bir çoğunluğunu teknolojik aletlere harcarlar. Bağımlılık yüzünden, günlük yaşam görevlerini aksatma, erteleme görülmektedir. Bu durum işlevselliği bozmaktadır. Öte yandan ise, teknoloji bağımlılığı ikili ilişkilere olumsuz etki göstermektedir.
Kısaca, teknoloji bağımlılığı, bireylerin vaktinin önemli bir kısmını iletişime olanak sağlayan teknolojik cihazlar ile geçirmesi olarak tanımlanabilir. Teknoloji bağımlısı kişiler için bu durum rahatsızlık verici değildir, aksine bu bağımlılık neticesi ile teknolojik aletlere bir yatkınlık geliştirirler. İnternet kullanımında kontrolün kaybedilmesi, kötüye kullanım ve bağımlılık gelişmekle birlikte, internetin fizyolojik bağımlılığa da neden olduğu literatürde sıklıkla dile getirilmektedir.
Teknoloji bağımlılığı yaşamın çeşitli alanlarını etkilemektedir. Aile hayatı, iş hayatı, akademik hayat gibi çeşitli alanlarda olumsuz etkiler görülmekle birlikte, kimi zaman da yıkıcı etkiler görülmektedir. Teknoloji bağımlılığına zemin hazırlayan ilgili davranışın bağımlılık oluşturucu uyarıcı ve pekiştirici özelliklerinin olduğu görülmektedir. Bireylerin özellikle internet kullanımı alanında kontrolü kaybetmesi ile başlayan bağımlılık süreci uzman ile tedaviyi geliştirecek kadar ağırlaştırmaktadır. İnsanların geliştirdiği her şey gibi internet araçlar, doğru kullanımda hayatı kolaylaştırsa da, kontrolsüz kullanım zararlı sonuçlara zemin hazırlamaktadır.
İçindekiler
Teknoloji Bağımlılığı Belirtileri
Teknoloji bağımlılığı, aşağıda belirtilen faktörlerin varlığıyla ortaya çıkmaktadır:
- Farkında olmadan veya isteyerek çok fazla saat teknoloji kullanımına harcamak.
- Gece geç saatlere kadar bilgisayar başında veya diğer cihazlarla vakit geçirmek.
- Teknolojik cihazlardan uzak kaldığında boşluk hissi yaşamak.
- Yemek yemeden veya sosyal etkileşimden ödün vermek gibi şeyleri göze alarak internete erişmek için diğer aktivitelere zaman ayıramamak.
- Teknoloji kullanımını kontrol edememek, zaman yönetimini sağlayamamak.
- Teknoloji kullanımı sonucunda depresyon, stres veya gerginlik yaşamak.
- Sadece dijital cihazlardan zevk almak ve gerçek hayattaki etkinliklere olan ilgiyi kaybetmek.
- Çevre ve aileye teknoloji kullanım süresi hakkında yalan söylemek.
Bu kriterlerin beş tanesinin bireyde mevcut olması durumunda patolojik bir internet bağımlılığı olduğu düşünülmektedir. Teknoloji bağımlılığına sahip olan kişiler, bu faktörlerin etkisiyle teknoloji kullanımından kaynaklanan olumsuz sonuçlarla karşılaşabilirler.
Teknoloji Bağımlılığı Tedavisi
Teknoloji bağımlılığı, genellikle psikolojik faktörlerin de etkisiyle ortaya çıkmaktadır. Bu nedenle tedavinin odak noktası, altta yatan psikolojik faktörlerin belirlenmesi ve tedavi edilmesidir. Bu bağlamda, farmakoterapi ve psikoterapi gibi yöntemlerden faydalanılmaktadır. Bilişsel davranışçı terapi, teknoloji bağımlılığı tedavisinde yaygın bir şekilde kullanılan bir yöntemdir.
Farmakoterapi, ilaç tedavisi anlamına gelir ve bazı durumlarda teknoloji bağımlılığı tedavisinde kullanılabilir. Uzman bir doktor tarafından reçete edilen ilaçlar, belirli semptomları hafifletmek veya kontrol altına almak amacıyla kullanılabilir.
Psikoterapi ise terapi sürecidir ve teknoloji bağımlılığı tedavisinde etkili bir yöntemdir. Bilişsel davranışçı terapi, bu tedavi sürecinde sıkça kullanılan bir yaklaşımdır. Bu terapi yöntemi, bireyin düşünce kalıplarını, duygusal tepkilerini ve davranışlarını değiştirerek teknoloji bağımlılığına neden olan sorunları çözmeyi hedefler. Terapist, bireyin teknoloji kullanım alışkanlıklarını ve tetikleyici faktörleri anlamasına yardımcı olur ve sağlıklı alternatif davranışlar geliştirmesine destek sağlar.
Teknoloji bağımlılığı tedavisinde kullanılan bu yöntemler, bireyin psikolojik durumunu iyileştirerek, teknoloji kullanımını kontrol altına almasına ve sağlıklı bir denge sağlamasına yardımcı olur.
