Aralıklı patlayıcı bozukluk, kişinin insanlara veya eşyalara yönelik sözlü veya fiziksel zarar veren saldırgan davranışlar sergilemesi durumudur. Bu bozukluk, dürtü kontrol bozukluğu olarak da bilinir. Kişi, bu olayları anında kontrol edemeyebilir ve sonrasında tekrarlayabilir. Aralıklı patlayıcı bozukluğun ortaya çıkmasında çocukluk döneminde yaşanan travmalar, psikososyal nedenler ve genetik faktörler gibi birçok etken rol oynayabilir. Bu psikolojik sorun erken fark edilmeli ve tedavi edilmelidir.
Aralıklı patlayıcı bozukluk, fiziksel zarar verme veya sözlü saldırı gibi durumları içeren davranışlara verilen bir isimdir. Bu tür yıkıcı davranışlar, davranış bozuklukları ve dürtü kontrol bozuklukları kategorisine girer. Bazı durumlarda, kişilerin belirli olaylara tepki vermesi veya öfkelenmesi normal kabul edilir. Ancak aralıklı patlayıcı bozuklukta, tepkiler yaşanan olayla orantısızdır ve ciddi sorunlara yol açabilir. Bu tepkilerin bir amacı veya nedeni yoktur. Kişi, öfke nöbeti sona erdikten sonra gerçekleştirdiği eylemlerin doğru olmadığının farkına varır. Ancak nöbet sırasında bu eylemleri kontrol edemediğini hisseder.
Aralıklı patlayıcı bozukluk belirtileri, agresif dürtülere karşı direnç gösteremeyen olaylar sonucunda ortaya çıkar. Bu belirtiler genellikle kısa süreli, yaklaşık yarım saat gibi bir süre içinde gerçekleşirken, bazen ciddi saldırılara veya başkalarının mülküne zarar verme şeklinde de tezahür edebilir.
İçindekiler
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk Belirtileri
Aralıklı patlayıcı bozukluk belirtileri aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Sinir ve öfke: Kişi ani ve yoğun bir sinir ve öfke hissiyle karşı karşıya kalır. Bu duyguların kontrol edilememesi ve aşırı tepki verme eğilimi gözlenir.
- Anormal heyecan ve gerginlik: Kişi sürekli olarak aşırı heyecanlı ve gergin hisseder. Normalden daha fazla uyarılmışlık yaşar.
- Çok fazla enerji ve güç hissi: Kişi kendini aşırı enerjik ve güçlü hisseder. Bu durumda huzursuzluk ve hareketlilik artabilir.
- Hızlı düşünme: Kişinin düşünceleri hızlanır ve akışı kontrol edilemez hale gelir. Zihinsel olarak çok aktiftir.
- Karıncalanma hissi ve titremeler: Bedende karıncalanma, titreme veya kas seğirmesi gibi fiziksel rahatsızlıklar hissedilebilir.
- Çarpıntı ve basınç hissi: Kalpte hızlanma, çarpıntı, göğüste sıkışma veya basınç hissi gibi fiziksel semptomlar ortaya çıkabilir.
- Yankı hissi: Kişi çevresindeki seslerin yankılandığını veya kafasında yankılandığını hissedebilir.
Bu belirtiler aralıklı patlayıcı bozukluğun tipik semptom ve bulgularıdır. Ancak her bireyde farklı şekillerde tezahür edebilir ve bu belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebilir.
Aralıklı Patlayıcı Bozukluk Nedenleri
Aralıklı patlayıcı bozukluğun nedenleri çeşitli faktörleri içermektedir. Bunlar arasında çocukluk travmaları, psikososyal etkenler, genetik faktörler ve hormonal değişiklikler bulunmaktadır. Ayrıca stres, aile içi problemler, madde kullanımı, alkol tüketimi, kayıplar, ekonomik kaygılar, hayal kırıklığı ve iletişim sorunları gibi durumlar da aralıklı patlayıcı bozukluğun nedenleri arasında yer almaktadır.
Bu bozukluk depresyon, anksiyete, alkol ve madde bağımlılığı, kendine zarar verme ve intihar eğilimi gibi ciddi durumlara yol açabilir. Aralıklı patlayıcı bozukluğun sıklıkla görüldüğü ailelerde, bu tür davranışların yaygın olduğu ve tekrarlandığı gözlemlenir. Özellikle erken yaşlarda şiddete maruz kalma, ilerleyen yaşlarda benzer özelliklerin ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu bozukluk genellikle 35 yaş altı bireylerde daha sık görülür ve erkekler arasında daha yaygındır. Şiddet davranışları ve eylemleri, aralıklı patlayıcı bozukluğun nedenleri arasında önemli bir rol oynar.
Aralıklı patlayıcı bozukluk, günlük yaşamda önemli sorunlara neden olan bir durumdur. Sosyal ilişkilerde olumsuzluklara, iş kaybına, eğitim hayatının zorlu geçmesine, boşanmalara, kavgalara, trafik kazalarına, ekonomik sorunlara, hapis cezasına veya diğer yasal problemlere yol açabilir. Bu nedenle, aralıklı patlayıcı bozukluğun erken teşhis edilmesi ve tedavi edilmesi önemlidir.
