Yüceltme, psikolojide savunma mekanizmalarından biridir. Savunma mekanizmaları, bilinçli veya bilinçdışı olarak kullanılan psikolojik stratejilerdir ve stresli veya tehditkar durumlarla başa çıkmaya yardımcı olurlar. Yüceltme, bir kişinin olumsuz veya tehditkar duygularını veya düşüncelerini daha kabul edilebilir, olumlu ve değerli olanlara dönüştürme eğilimini ifade eder.
Yüceltme mekanizması, kişinin kendi benlik değerini korumak ve olumsuz duygusal deneyimlerle başa çıkmak için kullanılan bir stratejidir. Bu savunma mekanizması, kişinin kendini daha üstün, değerli, güçlü veya mükemmel olarak görmesini sağlar. Kişi, olumsuz duyguları veya gerçekleri reddederek veya görmezden gelerek kendini daha iyi hissetmeye çalışır.
Örneğin, bir kişi başarısız olduğunda veya hata yaptığında, yüceltme mekanizması kullanarak kendini daha üstün hissedebilir. Kendini “her zaman mükemmel” veya “başkalarından daha yetenekli” olarak görmek suretiyle özgüvenini koruyabilir. Bu mekanizma, kişinin kendini değersiz hissettiği durumları kabul etmek yerine, kendini daha iyi hissetmesini sağlar.
Yüceltme mekanizması, bazen olumlu sonuçlara yol açabilir. Örneğin, bir kişi zorlu bir sınavı başarıyla geçtiğinde kendini başarılı ve yetenekli hissedebilir, bu da motivasyonunu artırabilir. Ancak, aşırı kullanıldığında veya gerçeklikten aşırı uzaklaştığında, yüceltme savunma mekanizması kişinin gerçeklikle bağlantısını kaybetmesine ve başkalarını küçümsemesine veya kibirli bir tutum sergilemesine yol açabilir.
Yüceltme mekanizması, bireysel farklılıklar ve yaşantılar göz önüne alındığında insanların başa çıkma stratejileri arasında değişebilir. Ancak, uzun süreli veya sürekli olarak yüceltme mekanizmasına bağımlı kalmak, kişinin gerçek duygusal sorunlarını ve zorluklarını ele almaktan kaçınmasına ve sağlıklı bir özsaygı geliştirmesini engelleyebilir.
Savunma Mekanizması Nedir?
Savunma mekanizmaları, psikolojik süreçlerdir ve bilinçli veya bilinçdışı olarak kullanılarak kişilerin stresli, tehditkar veya rahatsız edici durumlarla başa çıkmalarına yardımcı olurlar. Bu mekanizmalar, olumsuz duyguları, düşünceleri veya gerçekleri bastırma, değiştirme veya dönüştürme yoluyla kişinin psikolojik dengeyi korumasına ve kendini korumasına hizmet eder.
Savunma mekanizmaları, Sigmund Freud‘un psikanalitik teorisi temelinde geliştirilmiştir. Freud’a göre, bilinçdışı düşünceler, istekler ve duygular, zihinsel sağlığımızı ve uyumumuzu etkileyebilir. Savunma mekanizmaları, bu bilinçdışı içerikleri kontrol altında tutmamıza ve duygusal rahatsızlıklarla başa çıkmamıza yardımcı olurlar.
