Özyeterlilik, bireyin karşılaşacağı tüm sorunlarda, sorunu çözme kabiliyetine yönelik duyduğu inançtır, kendisi hakkında geliştirdiği yargısıdır. İnsanlar bir sorun olduğunda, sahip oldukları beceriler ile sorunları çözmeye çalışırlar. Bu beceriler, öğrendikleri bir şeyler olabilir, yetenekleri veya sosyal çevresindeki kaynaklar olabilir. Bunların hepsini bir arada yorumladığımızda, sorunları ne derecede çözebileceğimize yönelik algımız oluşur.
İçindekiler
Özyeterlilik Nasıl Oluşur?
Yaşamın ilk yıllarından itibaren, çeşitli sorunların çözümlenmesi gerekir. Okul çağına geldiğimizde, üniversiteye başlayacağımızda, iş ve aile yaşantımızda çeşitli sorunlarla baş başa kalırız. Sorunları çözmek için çeşitli beceriler ediniriz. Bu beceriler sayesinde sorunları çözeriz. Özyeterliliği etkileyen dört faktör bulunmaktadır. Performans, Gözlem, Sözel İnançlar, Fizyolojik ve Duygusal Uyarılma
Performans
Önceki başarılar, bir konu üzerideki güçlü ve zayıf yönleri belirler. Herhangi bir konu üzerindeki yetkinlik algısı, dışarıdan alınan pozitif ve negatif geribildirimler ile de değişir. Olumlu yönlerin dışsal ve içsel kaynaklar tarafından ön plana çıkarılması, özyeterlilik algısını olumlu olarak etkileyecektir.
Gözlem
Diğer insanların başarıları, motivasyon kaynağı haline gelmektedir. Sürekli olarak çaba gösteren ve belirli başarılar elde eden insanların arasında bulunmak, çabalamak ve başarmak için motivasyon kaynağı haline gelecektir. Ergenlik döneminde, arkadaşlık gruplarının etkisi büyüktür. Akademik alanda çaba gösteren ve başarı elde eden bir arkadaş grubuna katılan kişinin, akademik alanda çaba göstermesine zemin hazırlar.
Sözel İnançlar
Dış dünyaya ve iç dünyaya söylenen sözler, baş etme becerilerini ortaya koyar. Başarısız olacağına inanan birisinin söyleyeceği sözler, baş etme becerilerinin yetersiz olduğunu ve yetersiz hissettiğini gösterir.
Fizyolojik ve Duygusal Uyarılma
Bir problem anında gerginlik, nabızda yükselme, mide ağrısı gibi fiziksel belirtiler ortaya çıkabilmektedir. Bunların kontrol altına alınabilmesi önemlidir. Ortalama düzeyde yaşanan fiziksel belirtiler fayda sağlayacakken, yüksek düzeydeki fiziksel belirtiler fayda sağlamaz.
Özyeterlilik
Özyeterlilik inancı yüksek olmayan bireyler kendilerini faydasız ve beceriksiz insanlar olarak tanımlarlar. Yaşam sorunları hakkında olumsuz deneyimleri varsa, uğraşmadan vazgeçmek kaçınılmazdır. Böylesi durumlarda, kişiler kendi hayatları üzerinde bir kontrol sahibi olmadıklarına inanırlar. Yaşam sorunlarını çözecek yeterlilikte olmadıkları inancı yüzünden yetersiz hissederler.
