Alışverişe bağımlı olmak, alışveriş bağımlılığı olarak tanımlanır, kişilerin bir sorundan kaçmak ve anlık olarak iyi hissetmek için alışveriş yapma eğiliminde oldukları ve bu davranışı tekrarlayarak bağımlılık oluşturdukları bir durumdur. Bu bağımlılığın temelinde yatan psikolojik sorunun belirlenmesi tedavi için önemlidir.
Kişiler, bazı kişilik özellikleri veya çeşitli psikolojik rahatsızlıklar nedeniyle olumsuz duygulardan kaçmak veya gerçeklerle yüzleşmemek amacıyla alışverişe yönelebilirler. Bu durumda, alışverişin yarattığı duygulara olan ihtiyaç daha fazla olabilir ve kişiler kısa süreli mutluluk veya coşku gibi duyguları yaşamak için tekrar alışveriş yapma eğiliminde olurlar. Ancak bu duyguların etkisi kısa süreli olduğu için kişiler sürekli alışveriş yapma ihtiyacı duyabilirler. Bu süreçte ortaya çıkan alışveriş bağımlılığı ise çeşitli olumsuz sonuçlar doğurur. Alışveriş bağımlılığı, kişilerin psikolojik ve sosyal eksikliklerini gidermek için alışveriş yapma isteğiyle gelişir ve sonuç olarak ekonomik zorluklar yaşanmasına neden olabilir.
Alışveriş bağımlılığı, başlangıçta coşku hissi gibi olumlu duyguları sağlasa da, zamanla suçluluk, utanç ve boşluk gibi olumsuz duygulara yol açabilir. Kişiler, sosyal statü elde etmek amacıyla sık sık alışveriş yapma eğiliminde oldukları için, bağımlılık nedeniyle olumsuz duygular yaşayabilir ve sosyal çevreleriyle tartışmalar yaşayabilirler. Kontrol edilemeyen satın alma davranışı ise ekonomik açıdan olumsuz sonuçlar doğurabilir ve kişileri borçlu duruma düşürebilir.
İçindekiler
Alışveriş Bağımlılığı Belirtileri Nelerdir?
Alışveriş bağımlılığının belirtileri şunlardır:
- Takıntılı bir alışveriş davranışı: Kişi sürekli olarak alışveriş yapma düşüncesiyle meşgul olur ve bunu kontrol edemez. Örnek: Kişi, alışveriş yapmadığı zamanlarda bile sürekli olarak alışveriş sitelerine göz atar veya alışveriş merkezlerine gitme düşüncesiyle rahatlayamaz.
- Kontrolsüz ve gereksiz harcamalar: Kişi, ihtiyaçlarından bağımsız olarak sürekli olarak gereksiz şeyler satın alır. Örnek: Kişi, bütçesine uygun olmayan lüks markaların ürünlerini satın alır ve maddi sıkıntıya düşer.
- Aşırı para harcamaya yönelik düşünceler: Kişi, sürekli olarak alışveriş yapma düşüncesiyle meşgul olur ve bu düşünceyi engelleyemez. Örnek: Kişi, alışveriş yapmanın ona mutluluk getireceğine inanır ve bu düşünceyle hareket ederek gereksiz harcamalar yapar.
- Harcamaların kontrol edilememesi: Kişi, alışveriş yapmaya başladığında kendini durduramaz ve kontrol edemez. Örnek: Kişi, alışveriş yaparken planladığı bütçeyi aşar ve harcamalarını kontrol altına alamaz.
- Aşırı harcamaların çevresel sorunlara yol açması: Kişinin alışveriş bağımlılığı, maddi sorunlara, borçlara veya ilişki problemlerine neden olabilir. Örnek: Kişi, aşırı harcamaları nedeniyle maddi sıkıntılar yaşar ve yakın ilişkileri zarar görür.
- Psikolojik olarak kötü hissedildiğinde alışveriş yapma isteği: Kişi, zor veya stresli bir durumla karşılaştığında alışveriş yaparak kendini iyi hissetmeye çalışır. Örnek: Kişi, bir anlaşmazlık yaşadığında veya üzgün olduğunda alışveriş yaparak duygusal rahatlama arar.
- Alışveriş yapma sonrası geçici bir rahatlama ve keyif hissi yaşama: Kişi, alışveriş yaptıktan sonra anlık olarak iyi hisseder ve bir tür ödül alma hissi yaşar. Örnek: Kişi, satın aldığı ürünleri eve getirdiğinde heyecanlanır ve geçici bir mutluluk hissi yaşar.
- Uzun vadede suçluluk, sıkıntı ve utanç hislerinin ortaya çıkması: Kişi, aşırı harcamalarının sonuçlarını gördüğünde suçluluk, sıkıntı ve utanç hissi yaşar. Örnek: Kişi, alışveriş bağımlılığından dolayı maddi sorunlarla karşılaşır ve bu durumdan dolayı kendini suçlu hisseder.
Alışveriş Bağımlılığı Tedavisi Hakkında
Alışveriş bağımlılığı tedavi edilmesi gereken bir psikolojik rahatsızlık olmasının yanı sıra ciddi bir bağımlılık türüdür. Tedavi sürecinde, davranışları kontrol eden ilaçlar veya anti-depresanlar kullanılabilir. Bilişsel davranışçı terapiler ve bağımlılığa yol açan travmaların çözümlenmesinde EMDR terapisi oldukça faydalı olabilir. Bu tedavi yöntemleri, hastalığın tedavisine yardımcı olur ve kontrol altına alınmasını sağlar.
